JV-studiereis Schotland: oude infrastructuur, nieuwe ontwikkelingen

Door David Eerdmans

Op woensdag 7 oktober verzamelden 25 Jonge Veranderaars en één hulphond zich op Schiphol voor een studiereis. De bestemming: Schotland. In de dagen die volgden ontdekten we dat de Schotse spoorwereld flink in beweging is, met een nieuwe spoorlijn, een nieuwe tramlijn, een nieuwe (Nederlandse) concessiehouder – maar ook met veel oude infrastructuur, zoals treinviaducten uit 1840 en één van de oudste metro’s ter wereld. En we maakten kennis met aantal Britse collega’s van onze zusterorganisatie Young Railway Professionals (YRP), die meegingen met de reis. De YRP is ook zeer behulpzaam geweest bij het organiseren van verschillende programma-onderdelen.

Edinburgh en omgeving
Op de eerste dag van de studiereis verkenden we Edinburgh en omgeving. We bezochten de nieuwste spoorlijn van Groot-Brittannië: de Borders Railway. Deze lijn verbindt Edinburgh met de zuidelijke voorsteden en met het fraaie gebied rond de grens met Engeland (de Borders). De lijn volgt voor een groot deel een oud spoortracé van een lijn die in de jaren ’60 is gesloten. De nieuwe Borders Railway is binnen budget en in zeer korte tijd gebouwd: slechts twee jaar. Sinds de lijn op 9 september dit jaar geopend werd door koningin Elizabeth zijn de passagiersaantallen boven verwachting.

Na een toelichting op de bouw van de lijn (door spoorbeheerder Network Rail) en op de exploitatie (door vervoerder Abellio ScotRail) moesten we natuurlijk een ritje maken met de lijn, waarbij we ontdekten dat de succesvolle en snelle realisatie misschien wel zit in de keuze om de lijn eenvoudig te houden: enkelspoor, dieseltreinen, klassieke beveiliging.

Ook stond een bezoek aan de Craigentinny Depot op het programma. Hier onderhoudt Virgin Trains haar treinen voor de spoorconcessie voor de intercitytreinen op de East Coast Mainline van Edinburgh naar Londen. Dit zijn vooral ruim 40 jaar oude High Speed Trains – de snelste dieseltreinen ter wereld. Tijdens een bezoek aan de werkplaats zagen we hoe deze oude treinen met de nodige creativiteit rijdend gehouden worden. De werkplaats onderhoudt ook modernere treinen, ook voor een aantal andere vervoerders, en bereidt zich voor op de komst van de nieuwe Hitachi-treinen die de HST’s moeten gaan vervangen.

Onderweg van en naar de werkbezoeken maakten we ook gebruik van de nieuwe tram van Edinburgh, die de stad met de luchthaven verbindt. Een project met de nodige problemen, kostenoverschrijdingen en vertragingen – maar nu uiteindelijk een fraai ingepaste en goed gebruikte tramlijn. Opvallend is dat de tram naar de luchthaven concurreert met een snelbusverbinding – die nota bene door hetzelfde vervoerbedrijf wordt geëxploiteerd.

Glasgow
Bij vervoerautoriteit Transport Scotland kregen we de volgende dag een uitgebreide toelichting op de aanbesteding van de Schotse spoorconcessie. Deze werd in 2013 voor het eerst niet vanuit Londen, maar door de nieuwe Schotse vervoerautoriteit aanbesteed. Deze organiseerden een aanbesteding met een aantal duidelijke ambities, waaronder verbeterde klanttevredenheid, verbetering van de aansluiting op andere modaliteiten en het introduceren van ‘echte’ Intercity-diensten. Als winnaar kwam NS-dochter Abellio uit de bus, die de concessie (verplicht) onder de naam ScotRail uitvoert. Abellio rijdt sinds begin dit jaar, en gaat de komende jaren onder meer nieuwe treinen van Hitachi introduceren, Intercity-diensten rijden met opgeknapte High Speed Trains en de fraaie spoortrajecten aantrekkelijker maken voor toeristen. Ook heeft Abellio de OV-fiets in Schotland geïntroduceerd onder de naam Bike&Go.

Tegenover deze toekomstplannen stond een bezoekje aan de metro van Glasgow: één van de oudste metro’s ter wereld, met heel krap en vooral laag materieel. De laatste grote opknapbeurt gebeurde in de jaren ’70 en de metro is daarom hard aan vernieuwing toe. We bezochten een aantal opgeknapte stations en het depot van de werkplaats, waar vervoerautoriteit SPT ons een toelichting gaf op de volgende stappen in de modernisering: het opknappen van de tunnels en de aanschaf van nieuwe, geheel automatische metro’s.

…en meer…
Natuurlijk was er naast de werkbezoeken ook de nodige tijd voor ‘network drinks’ met de Britse vakcollega’s van YRP en voor het verkennen van de pubs in Glasgow en Edinburgh. En er was nog wat vrije tijd voor het maken van een stadswandeling, het beklimmen van een berg of het bewonderen van de indrukwekkende 125-jaar oude Forth-spoorbrug.

Na een snelle treinrit met Virgin Trains en een wat minder snelle treinrit met een oude dieselbus kwamen we aan bij de veerboot die ons naar IJmuiden ging brengen. Aan boord brachten we nog een bijzonder bezoekje aan de machinekamer en de brug, en natuurlijk werd ook hier de bar bezocht. Niet zo raar dat velen enigszins moe in Nederland aankwamen na een intensieve, maar boeiende en leerzame reis.