Betuweroute: Sterk staaltje Nederlands kunnen

Op 3 mei brachten de Jonge Veranderaars een bezoek aan de projectorganisatie van een van de meest omstreden projecten in Nederland van de afgelopen 40 jaar de Betuweroute. Eric Vermeer (tracémanager) trapte af met uitleg over het huzaren stukje van de Betuweroute en tevens locatie van de JV dag, knooppunt Barendrecht. Een waar knooppunt is het, omdat op dit gedeelte van de Betuweroute 9 spoorlijnen in een tunnelbak naast elkaar lopen.  4 voor het personenvervoer, 3 voor het goederenvervoer en 2 voor de HSL. Net voor de tunnel ligt een Geflecht waar HSL, Betuweroute en gewoon spoor elkaar kruisen. Een korte rondleiding rond tunnelbak in Barendracht gaf veel inzicht in de functionaliteit en de tunnelveiligheidsinstallaties die voor dergelijke structuur vereist zijn.

In de presentaties na de rondleiding kwam twee vragen aan de orde: ‘hoe komt het toch dat een project als de Betuweroute in zo’n slecht daglicht is komen te staan?’ en ‘hoe kan het imago nu worden verbeterd?’ De eerste vraag werd door Patrick Buck ingeleid die opmerkte dat het merkwaardig is dat de nut en noodzaakdiscussie rond de HSL zuid – een personenvervoerlijn – lang niet zo uitgebreid aan de orde is geweest als bij de Betuweroute. En wie heeft er ooit gehoord over de vraag of een snelweg of een dijkverzwaring kostendekkend zou moeten zijn? Bij de Betuweroute zijn die vragen voortdurend aan de orde geweest en waren de voorstanders over het algemeen opvallend stil. Waar waren de Technische universiteiten die het project met al zijn vernieuwende bouwkundige technieken had kunnen omarmen?

Opvallend is dat de voorstanders van de Betuweroute al snel in de verdediging werden gedwongen. Een andere belangrijke vergissing is de naamskeuze. Hoewel de spoorlijn aanvankelijk als A15 tracé te boek stond (85% van de lijn ligt pal naast deze snelweg) is de route naar de Betuwe genoemd. Deze naam roept bij veel mensen een beeld op van landelijke, authentieke Hollandse rivierlandschappen. Dat beeld bleek later niet meer te corrigeren.

Dat de Brabantse steden, Utrecht en Arnhem van heel wat goederenvervoer per spoor verlost worden, er ruimte vrij komt op het bestaande spoor voor extra stoptreinen en intercity’s, dat er extra capaciteit op de weg vrij komt als goederenvervoerders besluiten meer vracht op de trein te zetten en dat de betrouwbaarheid en de snelheid van het goederenvervoer per spoor een geweldige impuls krijgen door de komst van de Betuweroute lijkt geen rol te hebben gespeeld in de discussie van dit infrastructuurproject de afgelopen jaren.

Hoe nu verder?

Sjoerd Sjoerdsma – Programmadirecteur Transmissie Betuweroute – is op dit moment druk bezig om iedereen binnen ProRail voor te bereiden op de indienststelling van de nieuwe lijn. De medewerkers krijgen niet alleen te maken met een compleet nieuwe lijn maar ook een geheel nieuw beveiligingssysteem. Daarmee loopt Nederland mee in de kopgroep van landen in Europa die deze techniek toepassen. Na deze introductie riep Sjoerd de aanwezigen op om mee te denken over een imago verbeteringscampagne voor de Betuweroute. Als voorbeeld gaf hij de slogan ‘Dutch design’. In het buitenland staat de Betuweroute – net als veel andere Nederlandse architectuur en industrieel design – bekend als innovatief. Waarom zouden we dat niet nog meer uitdragen? Binnen de groep Jonge Veranderaars werd tot voorzichtigheid opgeroepen. Laten we niet te hoog van de toren blazen over zo’n omstreden project. Voorlopig moeten we nog maar zien of de aansluiting in Duitsland op tijd geregeld wordt. Misschien moeten we – net als bij de NS herfstcampagne – wel aansluiten bij onze kritische volksaard. Is het immers niet raar dat we 4,5 miljard euro uitgeven aan een mooi infrastructuurproject en het vervolgens niet willen hebben? Ligt er niet een uiterst scherpe boodschap in die tegenstelling?

Tot slot was er nog een verlader die opriep om meer bekendheid bij degene die de lading aanbieden te creëren. Voorlopig loopt de discussie – over de hoofden van de klanten – tussen de vervoerders en de infrabeheerders. Als de klanten niet weten wat ze er aan hebben dan zal de lijn niet in volle potentie benut worden. En: waarom is er maar een vervoerder die bereid is losse wagenladingen mee te nemen?